Lãnh đạo là gì?

Chào các bạn,

Lãnh đạo có lẽ là nghệ thuật sống hấp dẫn nhất cũng như mù mờ nhất của con người.

Hấp dẫn vì lãnh đạo giỏi luôn luôn làm cho mọi thành viên đi theo bùng lửa trong lòng.

Mù mờ vì lãnh đạo tùy thuộc rất mạnh vào cá tính người lãnh đạo, và vì đa số mọi người hay nhầm lẫn về ý nghĩa thực sự của lãnh đạo.

Hãy tưởng tượng đến một cậu thanh niên thành lập 1 quán phở. Từ “cái không”, cậu thuê nhà, sửa cửa, tìm đầu bếp hoặc tự nấu, quảng cáo tiếp thị, đón khách, nếu cần thì làm tiếp viên và chùi nhà luôn, tạo thành tiệm phở. Khi tiệm phở thành công, cậu thuê một quản lý trông coi tiệm, để cậu đến nơi khác mở thêm tiệm mới. Cậu này là lãnh đạo, và người quản lý của tiệm phở là quản lý.

Vậy điều khác biệt giữa người lãnh đạo và nhà quản lý là gì?

1) . Điều khác biệt giữa lãnh đạo và quản lý là lãnh đạo tạo từ “cái không” ra “cái có” và quản lý thì giữ cái có cho đừng mất đi thành cái không. Lãnh đạo cần tầm nhìn, cần lòng tin, cần sáng tạo, cần can đảm, cần khả năng khởi lửa trong lòng những người theo mình. Quản lý cần quy tắc, phương thức vạch sẵn, duy trì và sử dụng những phương thức này để duy trì và phát triển tổ chức.

Dĩ nhiên là ta muốn các quản lý đều có tính lãnh đạo, như vậy thì tổ chức mới có đủ năng lực sáng tạo và động lực để tiến. Tuy nhiên, các khóa học dạy kỹ năng quản lý nhưng lại gọi là khóa học về lãnh đạo, làm hại nghệ thuật lãnh đạo rất nhiều, vì làm cho người ta hiểu lầm là lãnh đạo chỉ là những kỹ năng quản lý.

Khác biệt giữa quản lý và lãnh đạo cũng thường là khác biệt giữa lãnh đạo và chức vị. Các chức vị trong các tổ chức chủ yếu là các chức vị quản lý. Lãnh đạo có thể có chức vị, như là giám đốc hội đồng quản trị, nhưng thông thường là không có chức vị, như người chủ quán phở mới mở, tự mình phải làm đủ mọi chuyện từ chỉ huy và đón tiếp khách khứa cho đến việc tự cầm chổi quét nhà. Chức vị thông thường nhất cho lãnh đạo chính là “Người sáng lập.”

Người có “chức vị lãnh đạo” có thể là lãnh đạo thực của tổ chức đó, hoặc cũng có thể chỉ là bù nhìn nếu các thành viên chỉ nghe theo lời của một người khác, tức là người “lãnh đạo thực sự”, dù rằng người này chỉ có chức vị “phó thường dân” trong tổ chức.

2).. Điều quan trọng nhất cho lãnh đạo là phải biết mình và quản lý được chính mình. Nếu không biết ngay cả mình thì không biết được ai cả, nếu không quản lý được cả mình thì không quản lý được ai cả, làm sao làm lãnh đạo được?

Đó chính là làm chủ được tất cả mọi sinh hoạt tri thức và cảm tính của mình. Biết khi nào cơn giận muốn đến, tại sao nó muốn đến, và có khả năng chặn nó lại, không cho nó phủ chụp lên mình, vì “giận mất khôn”, làm sao dẫn đường cho ai được?

Tất cả mọi loại cảm xúc, thành kiến, nóng giận, sợ hãi, bảo thủ, yêu, ghét, v.v.. đều có thể làm cho ta mất thông minh, đều phải được nhận diện, chặn đứng và quản lý. Nếu không thì không thể thành lãnh đạo khá được. Một cái tâm luôn luôn tĩnh lặng và bình tĩnh là điều tiên quyết của một vị lãnh đạo. Ngay cả trong các võ đường khi xưa, ngoài giờ chạy nhảy đấm đá, ngồi thiền tập hít thở, tập đầu óc tĩnh lặng, được con nhà võ gọi là tập khí công, là điều quan trọng nhất trong võ học chính tông (Ngày nay, phần nhiều các võ đường không hiểu mức quan trọng của việc này). Tiếng đồn là tập khí công cách đó thì công lực sẽ tăng tuyệt đỉnh. Thật ra, cái chính của ngồi thiền như vậy là để tâm tĩnh lặng, không để những cảm xúc tức giận, lo sợ, hay vì gì cả quấy nhiễu. Tập tâm tĩnh lặng là điều tiên quyết của võ học, và là điều tiên quyết cho tướng trên chiến trường. Một vị tướng mà giữa chiến trận mịt trời tâm vẫn lặng như mặt hồ thu là đã nắm chắc 50% chiến thắng.

3). Lãnh đạo phải tự có lửa trong lòng, vì lãnh đạo phải tự động viên mình và động viên người khác. Cho nên, yêu một cái gì đó, đam mê một cái gì đó, mơ ước đắm đuối một điều gì đó, là một thành tố không thể thiếu trong lãnh đạo. Và nếu ta gạt bỏ đam mê của mình và sống cái đam mê của người khác, dù người khác đó là cha mẹ, thì rất khó để có đủ lửa làm lãnh đạo.

Ở đây ta dùng các từ rất nóng, như đam mê, say đắm, để nhấn mạnh đến sức mạnh của điều tạo ra lửa trong lòng. Nhưng đam mê này không nhất thiết phải hừng hực như lửa, mà nó có thể là một ước muốn rất mạnh mẽ nhưng tĩnh lặng và dịu dàng, như đam mê đi tu hay đam mê hy sinh cuộc đời lo cho các người nghèo nơi thôn ấp. Thực ra, như đã nói trên, quản lý tâm được tĩnh lặng là điều kiện tiên quyết cho lãnh đạo, cho nên nếu ta đam mê mạnh nhưng tâm ta cứ nhảy chồm chồm vì đam mê đó, thì ta chưa đủ khả năng lãnh đạo. Phải có ước muốn và quyết tâm rất mạnh, nhưng vẫn quản lý được tâm tĩnh lặng, như vậy mới là lãnh đạo.

4). Lãnh đạo phải có mục đích và mục tiêu. Hay còn gọi là tầm nhìn, nếu ta muốn ám chỉ mục đích xa hơn là một hai năm. Lãnh đạo là dẫn đường, mà dẫn đường thì đương nhiên là phải biết đi đâu. Mà đi đâu, thì đó là quyền và nghĩa vụ của người lãnh đạo. Mình cứ muốn đi đâu trước, rồi gọi mọi người đi theo, ai muốn đến cùng nơi thì sẽ theo mình, ai không muốn thì không theo. Đây là điều rất quan trọng trong lãnh đạo. Gandhi muốn dành độc lập bằng đấu tranh bất bạo động. Có rất nhiều người Ấn lúc đó chủ trương bạo động. Nếu Gandhi nghe theo họ, và thay đổi đường lối thì đó không còn là Gandhi nữa. Lãnh đạo phải đặt mục tiêu, và mọi người đi theo lãnh đạo.

Nhưng tại sao ta hay nghe nói lãnh đạo phải đi theo dân? Đi theo ở đây là đi theo ước muốn và nhu cầu của dân, dân muốn công ăn việc làm, không bị áp bức, con cái có trường học, khi bệnh có bệnh viện, có quyền giữ tài sản, v.v… Phục vụ những ước muốn này là “đi theo dân”. Còn tổ chức giáo dục thế nào, tổ chức phát triển thế nào, đó là mục tiêu của lãnh đạo. Thủ tướng không thể nói với các bộ trưởng, “Muốn làm gì đó thì làm.” Thủ tướng phải có đường đi rõ ràng để các bộ trưởng cùng đi trong đường đó. Tương tự như thế, người sáng lập một nhóm bạn trẻ phải biết là mình muốn lập nhóm để làm gì thì mới có thể kêu gọi bạn bè gia nhập được.

5). Lãnh đạo phải có hấp lực tự nhiên. Tự nhiên tức là tự mình mà có, không cần các trò quỷ quái hay tiếp thị rẻ tiền. Lãnh đạo là dẫn đường cho một nhóm người, đương nhiên là phải có hấp lực để người theo mình. Nhưng hấp lực đó từ đâu mà có? Đương nhiên hấp lực đến do mục đích và hăng say nhiệt huyết của mình, nhưng nó còn lệ thuộc vào một số yếu tố khác.

Những giá trị mà mọi người ưa thích: Nói chung, ta có thể nói ai cũng quý trọng nhân lễ nghĩa trí tín, tạm dịch là lòng thương người, lễ độ, lòng trung thành, trí tuệ, và thành thật. Người có những cá tính này đương nhiên là có nhiều người yêu.

Tuy nhiên, người ta lại rất ghét đạo đức giả, hoặc “tự xem là đạo đức”, hoặc máy móc. Cho nên nếu miệng nói nhân lễ nghĩa trí tín để chỉ đạo đức giả thì thiên hạ ghét. Hoặc cứ xem ta là người đạo đức hơn thiên hạ, cũng không ai ưa.

 Càng mở rộng cửa lòng ta thì nhiều người càng dễ vào. Người khác càng hiểu con người cá nhân của ta, càng dễ cho họ yêu ta. Ngược lại, ta càng quan tâm vào đời tư của người khác, càng dễ cho ta yêu họ.

6). Lãnh đạo phải tự tin. Vì lãnh đạo có tầm nhìn thì thường thấy cái mà người khác không thấy, cho nên thường là lãnh đạo không có thầy dìu dắt trong công việc của mình. Vì vậy, tự mình phải mày mò, thử từng bước một trên cuộc hành trình. Tính toán sai và sửa sai là chuyện thường. Nhiều người khác sẽ cho rằng mình sẽ thất bại, vì sai hơi nhiều. Nhưng mình phải tự tin vào quyết tâm của mình. Quyết tâm phải thành công là sẽ thành công. Không có quyết tâm này, không lãnh đạo được. Tự tin tạo nên quyết tâm và can đảm, không sợ thất bại.

7). Lãnh đạo là phục vụ. Đây là một mô hình mà mọi “lãnh đạo” đều nói và chẳng mấy người làm. Theo mình nghĩ, nếu một cậu bé đánh giầy đang đáng giầy cho ta và ta lỡ tay làm đổ cà phê trên chiếc dép của cậu bé, nếu ta không xung phong mang chiếc dép đi rửa, thì ta không có khả năng phục vụ. Phục vụ có nghĩa là làm việc kiểu tiếp viên nhà hàng, hay bé đánh giày phục vụ khách. Dĩ nhiên là lãnh đạo quốc gia thì không có thời giờ phục vụ trong nhà hàng, nhưng nếu ông ta không sẵn sàng làm tiếp viên hay đánh giày khi có dịp, thì ông ta chưa đủ chín mùi tâm linh và mọi “phục vụ” của ông ta chỉ là “dịch vụ đầu môi” – Chỉ là nói mồm mà thôi.

8). Mọi chúng ta đều là lãnh đạo và đều là người đi theo. Trong cách sống bình đẳng và nâng đỡ nhau ngày nay, ai trong chúng ta cũng đều là lãnh đạo. Cứ khởi động một dự án, thành lập một nhóm, dạy vài học trò, đương nhiên là lãnh đạo. Và ai trong chúng ta cũng là người đi theo. Nếu ta ở trong một nhóm do người khác lãnh đạo, thì ta sẽ là người đi theo, người đồng hành.

Lãnh đạo là sức mạnh và ước muốn nội tâm thể hiện ra hành động bên ngoài. Gốc rễ là sức mạnh bên trong, nhưng phải có biểu hiện bên ngoài mới là lãnh đạo, vì dẫn đường là phải dẫn ai đó. Vì vậy, lãnh đạo là kết hợp cao nhất của nội tâm và hành động. Nó là biểu hiện cao nhất của sức sống con người.

Chúc các bạn một ngày vui vẻ.